Kur’ân’da İNSAN Tipleri ve Davranışları – İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ IV

KISALTMALAR VI

GİRİŞ

I. ARAŞTIRMA KONUSUNUN AMAÇ VE ÖNEMİ 1

II. KAPSAM, YÖNTEM VE KAYNAKLAR 2

BİRİNCİ BÖLÜM

İNSAN ve DAVRANIŞI

I. İNSAN TABİATI 18

A. Fıtrat 24

1. Fıtratın Anlam ve Kapsamı 25

2. Kur’ân’da Fıtrat 27

B. Kişilik ve Davranış 31

1. Kişilik ve Karakter 33

2. Kişilik ve Davranış Münasebeti 37

C. Güdüler-İhtiyaçlar ve Davranış 39

1. Güdü ve İhtiyaçlar 41

a) Fizyolojik İhtiyaçlar 49

b) Psiko-Sosyal İhtiyaçlar 50

2. İhtiyaçlar Hiyerarşisi ve Davranış 53

II. İNSAN DAVRANIŞININ DİNAMİKLERİ 57

A. Bilgi-Düşünce-Niyet ve Davranış 59

1. Bilgi ve Davranış 64

2. Düşünce ve Davranış 69

3. Niyet, Hedef ve Davranış 76

B. İman-İbadet ve Davranış 78

1. İmanın İnsan Davranışlarına Tesiri 81

a) Allah İnancı ve Davranış 84

b) Ahirete İman ve Davranış 85

2. İbadetlerin İnsan Davranışlarına Etkisi 89

a) Namaz 92

b) Zekat 93

c) Oruç 94

d) Hac 94

C. Hayat Anlayışı ve Davranış 95

1. Kültür ve Davranış 98

2. Sosyal Çevre ve Davranış 101

3. Dünya Görüşü ve Davranış 112

D. Davranışlarda Denge 118

İKİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN-I KERÎM IŞIĞINDA

İNSAN TİPLERİ

KUR’ÂN-I KERÎM IŞIĞINDA İNSAN TİPLERİ 127

I. KUR’AN’IN İSTEDİĞİ İNSAN TİPİ : MÜSLÜMAN 140

A. Müslümanın Davranış Özellikleri 143

1. Fert Olarak Müslümanın Davranış Özellikleri 146

a) İmanda Duyarlılık 147

b) Dinî Hükümlere Duyarlılık 149

c) İbadetlerde Duyarlılık 153

d) Sabır Şuuru 154

e) Dürüstlük, Adalet ve Denge 158

f) Samimîyet ve Mütevazılık 160

g) Allah’tan Sakınmak: Takva 163

h) Hamd ve Şükür Bilinci 166

2. Toplum İçinde Müslümanın Davranış Özellikleri 169

a) İnsanlara İyi Davranmak ve Hayra Davet 172

b) Hoşgörü ve Bağışlayıcılık 174

c) Diğergâm Davranış ve İsâr 180

B. Müslümanların Davranış Prensipleri ve Dereceleri 182

1. Müslümanın Davranış Prensipleri 182

a) Söz ve Davranış Uyumu Prensibi 182

b) İfade ve İstifade Prensibi 183

c) Kötülüğü İyilikle Önleme Prensibi 184

d) İyiliği Tavsiye ve Kötülükten Sakındırma Prensibi 186

2. Müslümanların Dereceleri 188

a) Kendine Yazık Edenler 190

b) Orta Halliler 193

c) Gerçek Müslümanlar 195

II. KUR’AN’IN YERDİĞİ İNSAN TİPLERİ 198

A. İnanmayan İnsan Tipi ve Davranışları 200

1. İnkârcılığın Kapsamı 203

2. İnanmayanların Davranış Özellikleri 206

a) Tekebbür 210

b) Saldırganlık 211

c) Alaya Almak 212

B. Ehl-i Kitap Tipi ve Davranışları 213

1. Ehl-i Kitab Kavramı 215

2. Ehl-i Kitab’ın Davranış Özellikleri 217

C. Münafık Tipi ve Davranışları 219

1. Münafık Kavramı 220

2. Münafıkların Davranış Özellikleri 221

a) Aşırı Menfaatçilik ve Egoistlik 222

b) İkiyüzlülük ve Yalancılık 223

c) Emanete Hıyanet ve Sözünde Durmamak 225

d) Tereddüt ve Korkaklık 226

e) Münafıkların Diğer Davranış Özellikleri 227

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KUR’ÂN-I KERÎM IŞIĞINDA

İNSANIN ÖVÜLEN ve YERİLEN DAVRANIŞLARI

KUR’ÂN-I KERÎM IŞIĞINDA İNSANIN ÖVÜLEN ve YERİLEN DAVRANIŞLARI 231

I. ÖVÜLEN TUTUM ve DAVRANIŞLAR 244

A. Övülen Ferdî Tutum ve Davranışlar 245

1. Söz-Davranış Uyumu ve Adalet 246

2. Sorumluluk Bilinci 249

3. Emanete Riayet Etmek ve Güvenilir Olmak 251

4. Boş Söz ve İşlerden Kaçınmak 252

5. Kanaat ve Alçak Gönüllülük 254

B. Övülen Toplumsal Tutum ve Davranışlar 255

1. Seviyeli Münasebet /Sevgi ve Saygı 258

2. Hoşgörü ve Bağışlayıcılık 260

3. Dayanışma ve Cömertlik 262

4. Selamlaşma 265

5. İffet ve Haya 266

C. İdeal Davranış Teorileri 267

1. Hedef Teorisi 268

2. Durum Teorisi 270

II. YERİLEN TUTUM ve DAVRANIŞLAR 272

A. Yerilen Ferdî Tutum ve Davranışlar 273

1. Acelecilik ve Öfke 273

2. Geçici Şeylere Aldanma 274

3. Kendini Beğenmişlik ve Büyüklenmek 276

4. Tembellik ve Ümitsizlik 278

5. Cimrilik ve Bencillik 279

6. İsraf ve Savurganlık 282

B. Yerilen Toplumsal Tutum ve Davranışlar 283

1. Zulüm ve Fitne 284

2. Fuhşiyat, Ahlaksızlık ve İntihar 286

3. Haksızlık ve Kumar 288

4. Hakaret ve Alay 289

5. Yalan 290

6. Gıybet ve İftira 291

SONUÇ 293

BİBLİYOGRAFYA 300