BİLİMSEL YAYINLARDA ETİK

Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Prof Dr Ramazan Demir, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü’nün organizesiyle, Mühendislik Fakültesi, MAVİ SALON’da 18.12.2008, 15:30-17:00 arasında “BİLİMSEL YAYINLARDA YAZAR SIRALAMASI ve BAZI ETİK SORUNLAR” konulu konferans verdi.

“Bilim: “sonsuzluk içinde var olan gerçek” olarak tarif edilebilir… Bilimsel araştırma: bu gerçeği arayıp bulmak için yapılan sistematik işlemlerin bütünüdür.

“Etik” nedir? İnsan fıtratına-yaratılışına- ters olan her hareket, davranış ve algılama sistemidir.

“Etik düşünce”nin kaynağı nedir? Örnekleme: Bireyler arasında uyumsuzluk söz konusu olduğunda, her iki tarafın kendi düşüncelerinin “tek doğru” olduğunu iddia ederler; ve sonuçta “kişisellik, bencillik, egoizm…” öne çıkar… Eğer, insanlarda kişisellikten kurtulma gayreti başlarsa, buna “etik düşünce” diyoruz…”Etik düşünce”, kişinin “egolarına” egemen olma yetkinliğidir…

“Etik düşünce”, insanın ahlâki değerlerin üst kimliğidir… “Ahlâk” mefhumu, “etik” kavramın da tamamlayıcısı…

Bu değerlerin temeli;
*sağlıklı düşünebilme,
*kendisiyle barışık olma,
*insani değerlerle uyum sağlama…

“Ahlâk” birçok terimi içine alan değerler bütünüdür… “Etik” ise, tüm bu değerlerin “rafine edilmiş” ortak anlamı, kimliğidir…

Sonuç olarak “etik düşünce”, akıl ve mantığın duygu ve zaaflara galip gelmesidir… Etik olayı, felsefe ve teoloji boyutuyla da değerlendirilebilir…

Makalelerde Yazar Sıralama Etiği

Bilimsel bir makalede yer alan yazarlar üç gruba ayrılıyor;
ilk yazar,
ana yazar veya başyazar veya sorumlu yazar,
(c) diğer yazarlar olmak üzere…

İlk yazar: çalışmanın deneylerini yapan, emek veren,
kısaca işin yükünü çeken, emekçisi olan kişidir…

Etik Sorunların Sonuçları ne olur?
Bilimsizlik, kalitesizlik itibar görür,
Gençlere ÇOK KÖTÜ ÖRNEK olur,
Bilim ahlâkını zedeler,
Geleceğin bilim anlayışını ipotek altına alır
“Kötü emsal oluşturur”,
Toplumun bilime inancı kaybolur,
Ve sonuçta BİLİM için FELÂKET olur…

Üniversitelerin alacağı önlemler:
1-Üniversite öğrencilere araştırma ve yayın etiği bilinci kazandırılmalı.
2-Etik problemlere vurgu yapılmalı, etik bilinç kazandırılmalı.
3-Nelerin etik ihlal olduğuna ilişkin bir ortak anlayış geliştirilmeli.
4-Belirlenen ilkelerle denetim mekanizmaları işletilmeli.
5-Üniversitelerin etik kurulları etkin hale getirilmelidir.
6-Yazarların çalışmalara katkı oranları sorgulanmalı
7-Araştırmanın başında kimin ne iş yapacağı belirlenmeli.
8-Yazarların kimlerden oluşacağı ve sıralaması netleştirilmeli.
9-İlkeler Senato kararları haline getirilmelidir.
10-Ekip çalışma kültürü geliştirilmeli, çok disiplin çalışmalar teşvik edilmelidir.” dedi.

Not: Konferans öncesi sununun tam içeriğini bizimle paylaşan Sayın Prof. Dr. Ramazan Demir bu alicenaplığı ile eşzamanlı online yayınımıza ciddi katkıda bulunmuştur. Teşekkür ederiz.