İTİKADİ BOŞLUK UÇURUMA GÖTÜRÜR

 

İtikat, dinin temel inanç değerlerine kalbî bağlılık ve inanmak demektir. İman ve itikat aynı şey olup Allah’tan başka ilah olmadığına, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in Allah’ın kulu ve elçisi olduğuna şahadet etmekle başlar. İslam dinindeki iman esasları “amentü”de formülize edilmiştir. Müslümanlar, Allah’a, Meleklere, Kitaplara, Peygamberlere, Ahiret Gününe ve Kadere; hayır (iyilik) ve şerrin (kötülük) Allah’tan olduğuna inanırlar. Nitekim Rabbimiz; “Sana isabet eden iyilik Allah’tandır, sana isabet eden kötülük de nefsindendir” (Nisa, 4/79) buyurur. Yani kötülük, günahın sebebiyledir, ben de onu sana günahın sebebiyle takdir ettim buyurmaktadır. Keza Allah şöyle buyurur “Size isabet eden her musibet, ellerinizle işlediklerinizden dolayıdır” (Şura, 42/30). Ayrıca Kuran’ı Kerim ve hadislerde bildirilen bütün gerçekler, beyan edilen hususlar, Müslümanlar için esastır.

İnanç değerleri, insan davranışının temelini oluşturur. İnandığınız gibi yaşamazsanız yaşadığınız gibi inanmaya başlarsınız. Bilindiği üzere her insanın temel değerlerini oluşturan, benimsediği hususlar söz konusudur. Temel itikadi konular, aslında bütün ilahi dinlerde aynıdır. Çok az bazı detay noktalarda farklılık vardır. Allah ve Ahiret inancı, imanın temelini oluşturur.

Zamanımızda din eğitimi yetersiz olduğu için, ciddi itikadi hatalar yapılmaktadır. Okumadan, araştırmadan, sorup dinlemeden, haftada bir Cuma ezanı ve hutbe sonu ile sınırlı bir dindarlıktan ve din eğitiminden (!) fazla bir şey beklemek de zaten safdillik olur.

Dini sahadaki itikadi boşluklar uçurumlardan daha tehlikelidir. Çünkü uçurumlar dünya hayatını mahvederken, itikat boşluk ebedi hayatı tehdit etmektedir. Günümüzde insanlar, temel dini bilgiden mahrum şekilde çok derin tartışmalara girebilmektedir. Kader veya ruh meselesi bunlardandır. Allah’ın zati ve subuti sıfatı gibi bilinmesi farz olan bir bilgiden bile mahrum olan zavallı, kader veya haşrin ruh ile mi yoksa beden ile mi olacağı gibi, derin alimlerin bile anlama veya izahatta zorlandığı konular ile meşgul olabilmektedir.

Bilgisiz, fikir ve iman sahibi olduğunu zannetmek, günümüz insanının ciddi bir hata ve açmazıdır. Bir de doğru itikadın nerelerden öğrenilebileceği hususu önem arz etmektedir. Din eğitimi, ilmihal bilgisi, öncelikle ilgi ve farkındalık gerektirir. Her şeyi bildiğini zannedene bir şey anlatmak veya öğretmek mümkün değildir.

Ancak şahıs bazında bu durumları somutlaştırıp teşahhus ettirmek zordur. Ama her şuurlu Müslüman temel itikadi ve amelî bilgilere sahip olmak için gayret göstermelidir. Ehl-i sünnet üzere temel bilgileri edinmek için çalışmalıdır.

Allah, melek, cin, ahiret ve kader gibi temel konularda sahih bir itikad nasıl olmalı sorusuna tatmin edici cevaplar bulmalı ve ona göre inanmalıdır. “Allah her şeyin halıkı (yaratıcısı)dır” (En’am, 6/103). Allah mekândan münezzehtir. Yani O, zaman ve mekân üstüdür, her yerdedir. Yukarıda denilmesi yer isnadından ziyade, yüceliğe delalet eden bir mecazdır. Hakiki manasıyla “Yukarıda Allah var” denilmesi Allah’a mekân izafe etme noktasında ciddi bir hatadır. Bunu fizik bilgileri ile değerlendirmek hata olur. Burası iman noktasıdır. Meleklerin kadın şeklindeki tasvirleri, cehalet veya tahriften başka bir şey değildir. Zira melekler, erkeklik ve dişiliğe konu olmayan, latif varlıklardır. Cani ve katil birine “Azrail mi kesildin” diyebilmek itikada zarar getirir. Hakkında bir sure bile bulunan cinleri inkâr etmek, iman dairesi dışına çıkmaya yeterlidir.

İnsanın hayata bakış açısını, iman ve inanç şekillendirir veya şekillendirmelidir. İtikat ve ameli beraber düşünmek gerekir. Bilgiye dayalı olmasa bile insan yaşadıkları sonucu kanaatler oluşturur, bazen “Putunu kendi yapar kendi tapar”. Kişinin davranışları, imanı ile ilgili ciddi ipuçları verir. İman ve davranış bütünlüğü, bilinçli müslümanın en çok üzerinde durması gereken bir konudur. Yanlış itikat, ciddi tehlikeler doğurur. İtikadi boşluk, pratik hayata olumsuz gölgeler düşürür.

Aslında bu noktada Ehl-i sünnet itikadına vurgu yapmak gerekiyordu. Ama daha temel imani konulara değinmek makalemizi şekillendirdi. Zaten hayat ve mematımızın lokomotifi olan itikadımızı iki sahifelik dergi makalesine emanet etmek safdillik olur. Mutlaka temel, sahih ve güvenilir kaynaklardan itikadımızı sağlamlaştırmalıyız.

Halkla içli dışlı olmak bazı şeyleri yakından gözlemek, bazen insanı çok etkiliyor. Sokakta konuşulanları, değil dinlemek, duymaktan bile insan hayâ ediyor. Hayvana küfretmek,  bile caiz değilken, kitaba ve mukaddesata kötü söz söylemek kişiyi dinden çıkarır. Dikkat edilirse buna küfür denilmiştir. Kâfir ile küfür aynı köktendir. Dikkat ediniz, küfür itidadi boşluk değil, inkâr demektir. Yani aslında bu kişilerin cenaze namazı bile kılınmaz.

İman, arabadaki yağ gibidir. Yağsız motor yanacağı gibi, iman zaafı da insanı mahveder. İntihara giden yol da bu iman boşluğundan kaynaklanmaktadır. İnandığını yaşamak ayrı bir konu gibi görünse de, imanın günlük hayata yansıması göz ardı edilirse, iman pratikte bir değer ifade etmez hale gelir. Ona sadece adet yerine gelsin diye bir cenaze namazı kılınır.

Bazı durumlarda kader inancındaki zaaf, aile geçimsizliğine dönüşebilmektedir. Tevekkülü olmayan fertlerin, maddiyattan şikayet etmesi şükürsüzlüktendir. Tüketim ekonomisinin ortaya çıkardığı ihtiyaçlara erişmek zaten mümkün değildir. İnsaflı bir gözle incelenip, bundan 30-50 sene önceki soframız ve yaşantımız ile bugünkü imkanlar mukayese edilecek olarsa durum daha iyi anlaşılabilir. “O size istediğiniz her şeyden verdi. Allah’ın nimetini sayacak olsanız sayamazsınız. Doğrusu insan çok zalim, çok nankördür!” (İbrahim, 14/34).  Şükürsüzlük, huzursuzluğa dönüşerek insanı ve aileyi içten içe çökertir.

Dine uygun yaşamayan ve dini değerleri yaşatmayan, huzurlu yaşayamaz. Çok defa dini inanç, değerlerimizin temelini oluşturur. İnanç, özellikle ahiret ve Allah inancı günlük hayatımızı şekillendirecek güçte olmalıdır. Gereken tedbirleri almadığından dolayı işini yoluna sokamayan esnafın isyana düşmesi, faize, harama bulaşması itikadi boşluktan kaynaklanmaktadır. Etrafımıza bakacak olursak bunların çok yaygın olduğunu görürüz. Borçlara gereken hassasiyet gösterilmediği için karz-ı hasen unutuldu, zora düşen çek kırdırma vs. gibi faiz ve harama bulaşabilmektedir. Bunlar itikat ve dini değerleri yaşama zaafımızdan kaynaklanmaktadır. Allahın rızka kefil olduğuna tam itikadı olmayanın köşe dönmeciliğe, dolandırıcılığa vs. bulaşması hep itikadsızlık temeline dayanmaktadır.

Alışverişteki ölçü ve tartıya riayet etmeyen zavallı, dar-ı harp vs. gibi derin konuların hükmü nasıl değiştireceği gibi hassas mevzularda ahkâm kesebilmektedir. Temelsiz bir bina en ufak bir sarsıntıda nasıl etkilenir ise, asıl itikadî temellerden mahrum kişi de bazı derin meselelerde ciddi sarsıntılar yaşamakta, hatta farkına varmadan din dairesinin dışında bile kalabilmektedir.

Zengin Allah’a itimadını kaybedince strese giriyor. Malına mülküme zarar gelecek diye hafakanlar geçiriyor. Etrafımızda olup bitenleri bu gözle incelersek zayıf itikadın nelere mal olduğu, ne gibi maddi-manevi sıkıntılara sebebiyet verdiği rahatlıkla görülecektir.

Hayat Sermayesini doğru kullanabilmek için itikadi boşlukları doldurmak gerekir. Ferdi ve sosyal hayat boşluk kabul etmez. Eğer siz muhtemel boşlukları zamanında doğru bilgi ve ilgi ile doldurmazsanız orayı zararlılar istila eder. Siz de boşluğa düşer ve boşlukta yaşar veya yaşadığınızı zannedersiniz. Allah kuluna her ne emrettiyse bir bildiği vardır. Bunun dışına çıkan dünya ve ahiret huzurundan mahrum kalır.